Ngày 14/3/1988, đất nước có quốc tang Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Phạm Hùng, đang ở “đáy” với muôn vàn khó khăn, kinh tế khủng hoảng trầm trọng, bao vây cấm vận, ngân khố trống rỗng, và đang căng mình trên hai cuộc chiến ở hai đầu đất nước. Trong bối cảnh đó, Trung Quốc đã dùng vũ lực chiếm đóng trái phép đảo Gạc Ma thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam.
Chấp hành mệnh lệnh của Bộ trưởng Quốc phòng, Đảng ủy Quân chủng Hải quân xác định: "Lúc này, nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền vùng biển và quần đảo Trường Sa là nhiệm vụ quan trọng nhất, khẩn trương nhất và vinh quang nhất của Quân chủng Hải quân".
Đảo Trường Sa Lớn (lúc này có tên gọi là đảo Trường Sa). Tháng 5/1988.
Cổng chào và trạm gác ở ngay cầu cảng
Đại tướng Lê Đức Anh và các sỹ quan trên đảo Trường Sa Lớn
Chiến dịch CQ-88 dưới sự chỉ đạo của Đô đốc huyền thoại Giáp Văn Cương đã được khởi động. Việt Nam không bất ngờ mất cảnh giác trước dã tâm bành trướng, đã đi trước và đủ tỉnh táo để tránh mắc bẫy rơi vào một mặt trận mới thứ ba từ phía biển. Các anh đã “không nổ súng trước” nhưng vẫn bùng cháy chí khí tiến công với quân kỳ đẫm máu, súng bộ binh AK chống lại các họng pháo 100 ly và con tàu lao lên lấy thân mình quyết tâm giữ đảo.
Đó là chí khí “Không được lùi bước. Phải để cho máu mình tô thắm lá cờ Tổ quốc và truyền thống vinh quang của Quân chủng” như lời nhắn nhủ cuối cùng tới đồng đội của Anh hùng liệt sỹ, thiếu úy Trần Văn Phương. Chí khí đó đã buộc quân thù phải chùn bước.
Đô đốc Giáp Văn Cương, tư lệnh quân chủng Hải quân hướng dẫn
Đại tướng Lê Đức Anh, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng thăm cán bộ chiến sỹ đảo Phan Vinh
64 chiến sĩ Hải quân (Lữ đoàn 125, 126, 146, E83 công binh Hải quân) và ba tàu vận tải HQ-505, HQ- 604, HQ-605 của Lữ đoàn vận tải 125 vẫn nằm lại dưới đáy biển sâu nhưng chiến công bất tử của các anh không bao giờ bị lãng quên. “Vòng tròn bất tử” được các anh tay không tạo ra dưới lửa đạn đã được tái hiện tại Khu tưởng niệm các chiến sĩ Gạc Ma từ năm 2017 với tên gọi “Những người nằm lại phía chân trời” thuộc xã Cam Hải Đông, huyện Cam Lâm, Khánh Hòa.
Quân tình nguyện Việt Nam rút khỏi Campuchia 1989
Sau chiến thắng ngày 7/1/1979, Campuchia đối mặt với muôn vàn khó khăn. Tàn quân Pol Pot, được các thế lực bên ngoài hỗ trợ, tiếp tục gây rối, xây dựng “căn cứ lõm” và hoạt động du kích, làm cản trở công cuộc tái thiết đất nước. Ngày 18/2/1979, Việt Nam và Campuchia ký Hiệp định Hòa bình, Hữu nghị và Hợp tác, khẳng định tinh thần đoàn kết chiến đấu và hợp tác lâu dài.
Chỉ huy trực tiếp chiến dịch là Lê Trọng Tấn
Quân đội Nhân Dân Việt Nam tiến vào Phnôm Pênh năm 1979
Việt Nam đã để lại Quân tình nguyện và cử các đoàn chuyên gia giúp Campuchia truy quét tàn quân, xây dựng lực lượng vũ trang, chính quyền cách mạng, khôi phục sản xuất và ổn định đời sống nhân dân. Những năm 1983-1985, Campuchia từng bước kiểm soát toàn bộ các vùng trọng điểm, bảo vệ Thủ đô và biên giới.
Đặc biệt, tuyến phòng thủ K5 dài hơn 600 km được xây dựng, góp phần ngăn chặn các cuộc tiến công của tàn quân Pol Pot. Nhờ sự giúp đỡ chí nghĩa, chí tình của Việt Nam, Campuchia đã khôi phục kinh tế, chính trị, y tế, giáo dục, từng bước hồi sinh và tiến tới hòa bình, ổn định.
“Bộ đội nhà Phật” của Việt Nam đã trở thành biểu tượng của tình đoàn kết, giúp nhân dân Campuchia vượt qua nạn đói, dịch bệnh và tái thiết cuộc sống, củng cố tình hữu nghị bền chặt giữa hai dân tộc.
Đến tháng 4-1988, căn cứ vào tình hình thực tế trong nước, khu vực và nội bộ nước bạn, Bộ Chính trị Việt Nam quyết định bàn giao các công việc và đẩy nhanh tiến độ rút Quân tình nguyện và Chuyên gia quân sự Việt Nam ở Campuchia về nước. Sau khi Đoàn 478 Chuyên gia quân sự Việt Nam rút về nước (tháng 6-1988), từ ngày 21 đến ngày 26-9-1989, các đơn vị Quân tình nguyện Việt Nam tổ chức đợt rút quân cuối cùng về nước, hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ quốc tế giúp cách mạng Campuchia. Ngày 29-9-1989, Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ra tuyên bố về việc hoàn thành rút toàn bộ Quân tình nguyện Việt Nam ở Campuchia về nước.
Hơn 10 năm trên đất nước chùa tháp, Quân tình nguyện Việt Nam đã ghi dấu ấn sâu sắc về bản chất cách mạng và truyền thống vẻ vang của Quân đội nhân dân Việt Nam, góp phần tô thắm tình đoàn kết chiến đấu giữa quân đội và nhân dân hai nước Việt Nam - Campuchia.