Ngày 2 tháng 1 năm 1963, tại Ấp Bắc, xã Tân Phú, tỉnh Mỹ Tho (nay là Tiền Giang), quân và dân ta đã làm nên một chiến thắng vang dội. Chiến thắng này không chỉ phá tan chiến thuật "trực thăng vận," "thiết xa vận" của Mỹ-ngụy, mà còn đánh dấu sự phá sản từng bước của chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” – chiến lược chủ lực mà Mỹ đặt nhiều kỳ vọng.
Vào năm 1961, Mỹ triển khai chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” ở miền Nam Việt Nam. Chiến lược này dựa vào quân đội Sài Gòn với sự hỗ trợ tối đa từ cố vấn Mỹ, sử dụng các chiến thuật hiện đại như “trực thăng vận” và “thiết xa vận,” nhằm dồn dân, lập “ấp chiến lược” để kiểm soát cách mạng.
Trong bối cảnh đó, Đảng ta đã chỉ đạo lực lượng vũ trang miền Nam kiên quyết đấu tranh, xây dựng trận địa, phá tan chiến lược của địch. Chiến thắng Ấp Bắc trở thành minh chứng cho tinh thần kiên cường và trí tuệ quân sự của nhân dân Việt Nam.
Ngày 2/1/1963, Mỹ-ngụy huy động hơn 2.000 quân, 15 máy bay trực thăng, 13 xe bọc thép M-113, cùng pháo binh và tàu chiến, mở cuộc càn quét lớn tại Ấp Bắc.
Đợt 1: Địch đổ quân bằng trực thăng để bao vây Ấp Bắc. Quân ta chờ địch lọt vào trận địa, bất ngờ khai hỏa, bắn rơi 5 máy bay trong vài phút.
Đợt 2: Địch điều xe bọc thép M-113 cùng bộ binh tấn công. Lực lượng ta kiên cường chiến đấu, phá hủy 3 xe, đẩy lùi đội hình địch.
Đợt 3: Sau nhiều thất bại, địch tăng cường pháo binh và trực thăng vũ trang yểm trợ, tổ chức tấn công liên tục. Nhưng với tinh thần quả cảm và mưu trí, quân ta đánh bại toàn bộ các đợt tiến công của địch, buộc chúng phải rút lui trong hoảng loạn.
Chiến thuật "trực thăng vận" của Mỹ trong trận Ấp Bắc
Trực thăng của quân đội Mỹ bị bắn rơi trong trận Ấp Bắc
Kết quả, quân ta tiêu diệt 450 tên địch, bắn rơi 5 máy bay, phá hủy 3 xe bọc thép và đánh chìm 1 tàu chiến, giáng một đòn mạnh mẽ vào chiến thuật mới của Mỹ-ngụy.
Như vậy, lần đầu tiên trên chiến trường miền Nam, chiến thuật hiện đại của Mỹ bị đánh bại hoàn toàn. Đây là cú đòn trực tiếp vào chiến lược “Chiến tranh đặc biệt.” Từ đây, chiến thắng đã thổi bùng tinh thần “Thi đua Ấp Bắc, giết giặc lập công,” lan tỏa khí thế cách mạng trên khắp chiến trường miền Nam.
Chiến thắng Ấp Bắc - Bước trưởng thành của Lực lượng vũ trang cách mạng miền Nam
Ngày 22/10/1963 là một mốc son chói lọi trong lịch sử Quân đội Nhân dân Việt Nam. Đây là ngày Quân chủng Phòng không – Không quân chính thức được thành lập trên cơ sở hợp nhất Bộ Tư lệnh Phòng không và Cục Không quân. Sự kiện này đánh dấu bước chuyển mình mạnh mẽ, đáp ứng nhu cầu cấp bách của đất nước trong bối cảnh chiến tranh hiện đại.
Thời điểm đầu thập niên 1960, tình hình trong nước và quốc tế có nhiều biến động lớn. Ở miền Nam, đế quốc Mỹ thực hiện chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” với các chiến thuật mới như “trực thăng vận” và “thiết xa vận”. Đồng thời, chúng gia tăng các hoạt động phá hoại miền Bắc bằng không quân, nhằm ngăn chặn sự chi viện từ hậu phương lớn cho tiền tuyến lớn.
Trước thực tế đó, Đảng và Quân đội xác định cần xây dựng một lực lượng phòng không và không quân thống nhất, hiện đại, đủ khả năng bảo vệ bầu trời, chống lại mọi âm mưu tấn công của kẻ thù. Ngày 22/10/1963, Bộ Quốc phòng ra quyết định thành lập Quân chủng Phòng không – Không quân, chính thức hợp nhất hai lực lượng trọng yếu thành một tổ chức thống nhất, tạo tiền đề cho các chiến công sau này.
Bác Hồ thăm Đoàn cao xạ Tam Đảo, ngày 25-9-1966.
Việc thành lập Quân chủng Phòng không – Không quân mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng, cả về chiến lược lẫn thực tiễn.
Thứ nhất, sự kiện này giúp thống nhất tổ chức, tăng cường sức mạnh tổng hợp cho Quân đội Nhân dân Việt Nam. Lực lượng Phòng không với vai trò bảo vệ vùng trời, kết hợp với Không quân làm chủ không phận, tạo thành lá chắn thép ngăn chặn mọi hành động xâm phạm của kẻ thù.
Thứ hai, Quân chủng Phòng không – Không quân ra đời trong giai đoạn đất nước đang phải đối mặt với những thách thức lớn từ chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” của Mỹ. Đây là lời khẳng định rằng dân tộc ta không chỉ biết chiến đấu mà còn biết tổ chức, xây dựng lực lượng phù hợp với yêu cầu của chiến tranh hiện đại.
Thứ ba, Quân chủng Phòng không – Không quân không chỉ là lực lượng phòng thủ, mà còn đóng vai trò tấn công chiến lược. Đây là lực lượng nòng cốt trong việc bảo vệ các mục tiêu trọng yếu, đồng thời đảm bảo sự tự chủ, độc lập trên không phận Việt Nam.
Sự kiện ngày 22/10/1963 không chỉ là một bước phát triển về tổ chức, mà còn đặt nền tảng cho những chiến công lừng lẫy trong lịch sử quân sự Việt Nam.
Khoảnh khắc và sự kiện - Ngày thành lập Quân chủng Phòng không – Không quân
Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, Quân chủng Phòng không – Không quân đã lập nên những chiến công vang dội, như bắn rơi hơn 2.635 máy bay địch, trong đó có 64 chiếc B-52 - loại máy bay ném bom chiến lược hiện đại nhất của Mỹ thời bấy giờ. Đặc biệt, trong chiến dịch 12 ngày đêm cuối năm 1972, bộ đội Phòng không – Không quân đã làm nên chiến thắng “Hà Nội – Điện Biên Phủ trên không”, buộc Mỹ phải ký Hiệp định Paris, rút quân về nước.
Trong dòng chảy lịch sử hào hùng của dân tộc, ngày 03/01/1964 đã trở thành một cột mốc lịch sử quan trọng, đánh dấu sự ra đời của Bộ Tư lệnh Hải quân Nhân dân Việt Nam.
Lúc bấy giờ, đất nước ta đang bước vào giai đoạn kháng chiến chống Mỹ cứu nước đầy cam go, Bộ Tư lệnh Hải quân được thành lập nhằm đáp ứng yêu cầu cấp thiết của chiến trường. Lực lượng này chính là minh chứng rõ nét cho tầm nhìn chiến lược của Đảng và Nhà nước, thể hiện quyết tâm gìn giữ và bảo vệ vùng biển thiêng liêng của Tổ quốc.
Từ những ngày đầu sơ khai, với các đơn vị tiền thân như Đoàn tàu không số, Hải quân Nhân dân Việt Nam đã viết nên những trang sử vàng oanh liệt, góp phần làm nên chiến thắng vang dội, như Chiến thắng Đường Hồ Chí Minh trên biển – biểu tượng của lòng dũng cảm, trí tuệ và sáng tạo."
Biển đảo không chỉ là không gian sinh tồn mà còn là tài nguyên quý giá, là cánh cửa mở ra sự phát triển bền vững của đất nước. Việc thành lập Bộ Tư lệnh Hải quân đã đặt nền móng cho lực lượng Hải quân Nhân dân Việt Nam từng bước hiện đại hóa, vững vàng thực hiện nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển đảo.
Hải quân Việt Nam không chỉ là 'lá chắn thép' bảo vệ Tổ quốc từ hướng biển, mà còn đóng vai trò là cầu nối hữu nghị, góp phần củng cố hòa bình và hợp tác trong khu vực. Từ những con tàu chiến đầu tiên, Hải quân Việt Nam ngày nay đã vươn mình trở thành một lực lượng mạnh, đủ sức đương đầu với mọi thách thức, bảo vệ vững chắc chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc.
Đại tướng Võ Nguyên Giáp đọc quyết định thành lập thủy đội Sông Lô, Bạch Đằng ngày
Quân chủng Hải quân triển khai nhiệm vụ 6 tháng cuối năm 2024 - Báo QĐND